Εδώ και καιρό πολλές σκέψεις μου κατακλύζουν το μυαλό σχετικά με τη γκρίνια που βγάζουμε σαν λαός. Ακούγοντας δελτία ειδήσεων, διαβάζοντας εφημερίδες και ιστολόγια, καθώς και με συζητήσεις με άλλους ανθρώπους, συμπέρανα πως όλα έχουν μια κοινή συνιστώσα. Τη κατηγόρια. Πραγματικά με έχει κουράσει αυτή η μιζέρια και γι’αυτό το λόγο αποφάσισα να γράψω αυτό κείμενο και να κάνω μερικές παρατηρήσεις σε μια προσπάθεια να δούμε τα πράγματα με πιο καθαρό μυαλό.
Δεν προσπαθώ να απαλύνω τα προβλήματα ούτε και να μοιράσω συγχωροχάρτια αλλά είναι σκόπιμο να μην ονειροβατούμε και παραλογιζόμαστε με πράγματα που δεν έχουν απολύτως καμία υπόσταση και χρησιμοποιούνται από αυτούς που λέγονται καθαρά σαν επικοινωνιακά κόλπα. Και αυτοί που αναφέρομαι είτε είναι επαγγελματίες, βλέπε πολιτικάντηδες, δημοσιογράφοι κλπ, είτε άνθρωποι που αντί να μασούν απλώς μιλούν. Σημείωση: Τα σχόλια που θα ακολουθήσουν αναφέρονται στη νεότερη ιστορία και δεν έχουν καμία απολύτως χρωματική απόχρωση. Ok?
‘Καίγεται ο τόπος και οι αρχές κοιμούνται. Πιάστηκαν απροετοίμαστοι.’
‘Πλημμύρισαν σπίτια και περιουσίες. Πλήρης αδιαφορία.’
'Άδεια τα νοσοκομεία από γιατρούς.'
‘Έπεσε το αεροπλάνο και δεν το πήραν χαμπάρι.’
Κατ’αρχήν θέλω να θέσω ένα πλαίσιο για την ανάπτυξη της θέσης μου. Το Ελληνικό κράτος έχει ζωή λιγότερο από 200 χρόνια. (1832 αν γνωρίζω σωστά) και ομολογουμένως θεωρείται νεογνό σε σύγκριση με άλλα κράτη της δύσης τα οποία αριθμούν πολλούς περισσότερους αιώνες. Εξαίρεση αποτελούν οι ΗΠΑ αλλά αυτό είναι άλλο ανέκδοτο. Ας δούμε λοιπόν εν τάχυ τι συνέβει σ’αυτό το διάστημα:
1843: Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου Με τον όρο επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου περιγράφουμε τα γεγονότα του 1843, τα οποία κατέληξαν στην παραχώρηση συντάγματος απο τον Όθωνα και στην μετάβαση της Ελληνικής πολιτείας απο την απόλυτη μοναρχία στην συνταγματική μοναρχία. Πηγή:Wikipedia
1897: Ο Ελληνοτουρκικός Πόλεμος του 1897 ή, διαφορετικά, ο πόλεμος των τριάντα ημερών ήταν πόλεμος μεταξύ του Βασιλείου της Ελλάδας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά το έτος 1897 ως απόρροια της τότε έκβασης του Κρητικού προβλήματος. Σημειώνεται ότι ο πόλεμος αυτός του 1897 υπήρξε η πρώτη πολεμική εμπλοκή της Ελλάδας όπου δοκιμάσθηκε σε εκστρατεία τόσο ο τότε πολεμικός μηχανισμός της όσο και το επίσης πολεμικό δυναμικό της ύστερα από 67 χρόνια από την απόκτηση της ανεξαρτησίας της. Πηγή: Wikipedia
1900: Ο Μακεδονικός αγώνας ήταν αντάρτικος πόλεμος στις αρχές του 20ου αιώνα στη Μακεδονία μεταξύ Βουλγάρων και Ελλήνων. Από το 1890 και ιδιαίτερα κατά το 1900 ο ανταγωνισμός των βαλκανικών κρατών στο μακεδονικό χώρο κορυφώθηκε. Οι Βούλγαροι οργάνωσαν αντάρτικες ομάδες (κομιτατζήδες) οι οποίες από το 1897 άρχισαν να δρουν στη Μακεδονία και με την απειλή των όπλων και χρήση βίας ανάγκαζαν τους κατοίκους της Μακεδονίας να δηλώσουν ότι ανήκαν στη βουλγαρική (Εξαρχική) εκκλησία με στόχο την προσάρτηση της Μακεδονίας στη Βουλγαρία. Πηγή: Wikipedia
1912: Α' Βαλκανικός Πόλεμος Τον Οκτώβριο του 1912 οι βαλκανικές χώρες έστειλαν τελεσίγραφο στην Τουρκία με το οποίο ζητούσαν την διασφάλιση της αυτονομίας των εθνικών μειονοτήτων που ζούσαν στο έδαφός της. Η Τουρκία όπως ήταν φυσικό απέρριψε το τελεσίγραφο και η σύγκρουση ήταν πλέον αναπόφευκτη. Αξίζει να αναφερθεί ότι την τελευταία στιγμή η Οθωμανική αυτοκρατορία πρότεινε στην Ελλάδα να μη συμμετάσχει στον πόλεμο με αντάλλαγμα την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Με την έναρξη των εχθροπραξιών ο Ελληνικός στρατός με αρχιστράτηγο τον διάδοχο του Ελληνικού θρόνου Κωνσταντίνο πέρασε τα σύνορα και συγκρούσθηκε με τους Τούρκους στο Σαραντάπορο. Το μεγαλύτερο μέρος του Τουρκικού στρατού πολεμούσε εναντίον των Βουλγάρων στην Θράκη αλλά και στο μέτωπο της Ηπείρου εναντίον των Ελλήνων. Ο Ελληνικός στρατός απελευθέρωσε την Κατερίνη, τη Βέροια, τη Νάουσα, τα Γρεβενά και την Κοζάνη. Στις 19-20 Οκτωβρίου νίκησε τους Τούρκους στα Γιαννιτσά, ανοίγοντας τον δρόμο για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, ή και του Μοναστηρίου. Πηγή: Wikipedia
1913: Ο Β' Βαλκανικός Πόλεμος Τον Ιούνιο του 1913 τμήματα του βουλγαρικού στρατού, χωρίς προειδοποίηση και χωρίς να προηγηθεί κύρηξη πολέμου επιτέθηκαν εναντίον ελληνικών θέσεων στη Νιγρίτα και σερβικών στη Γευγελή, εγκαινιάζοντας με αυτόν τον τρόπο τον Β' Βαλκανικό Πόλεμο. Πηγή: Wikipedia
1914-1923: Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου άρχισε το 1914 και έφτασε στο τελικό της στάδιο το 1923. Υπολογίζεται ότι στοίχισε τη ζωή 353,000 Ελλήνων στην περιοχή του Πόντου. Οι επιζώντες κατέφυγαν στον Άνω Πόντο (στην ΕΣΣΔ) και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922, στην Ελλάδα. Τα γεγονότα αυτά δεν αναγνωρίζονται ακόμη διεθνώς ως γενοκτονία, με την εξαίρεση του Ελληνικού Κράτους με Νόμο του 1994, με τον οποία καθιερώθηκε η 19 Μαΐου ως ημέρα τιμής. Η γενοκτονία των Ποντίων είναι συγκρίσιμη με αυτές των Εβραίων απο τους Γερμανούς και των Αρμενίων απο τους Τούρκους, δεν έχει όμως αναγνωριστεί στην ίδια έκταση από τους εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς. Πηγή: Wikipedia
1919-1922: Μικρασιατική Εκστρατεία - Μικρασιατική καταστροφή: Η εκστρατεία που επεχείρησε ο Ελληνικός στρατός στη Μικρά Ασία από τον Μάιο του 1919 και που παρατάθηκε μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1922. Πηγή: Wikipedia
1925: Ελληνοβουλγαρικός πόλεμος του 1925 Ο πόλεμος μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας του 1925 προκλήθηκε με αφορμή ένα μικρό συνοριακό επεισόδιο, είχε μικρή διάρκεια και λίγες απώλειες. Ένας Έλληνας στρατιώτης που υπηρετούσε σε συνοριακό φυλάκιο της Μακεδονίας, κυνηγώντας τον σκύλο του πέρασε τη συνοριακή γραμμή και σκοτώθηκε από τα πυρά ενός Βούλγαρου σκοπού. Μέσα στο ασταθές πολιτικό κλίμα της εποχής, ο δικτάτορας Θεόδωρος Πάγκαλος διέταξε την εισβολή ελληνικών δυνάμεων στην Βουλγαρία. Όντως οι Ελληνικές δυνάμεις εισέβαλαν και έκαψαν μερικά Βουλγαρικά χωριά. Η Βουλγαρία από το μέρος της απευθύνθηκε στην Κοινωνία των Εθνών. Πηγή:Wikipedia
1940: Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν η πιο εκτεταμένη γεωγραφικά και δαπανηρή σε πλουτοπαραγωγικούς πόρους ένοπλη σύγκρουση στην ιστορία της ανθρωπότητας, στον οποίο ενεπλάκη η πλειοψηφία των εθνών, που πάλευαν ταυτόχρονα σε διάφορα σημαντικά θέατρα πολέμου, και που κόστισε περίπου 55,5 εκατομμύρια ζωές. Άρχισε στις 7 Ιουλίου 1937 στην Ασία και στις 1 Σεπτεμβρίου 1939 στην Ευρώπη και τελείωσε στις 15 Αυγούστου 1945. "Καινοτομία" αυτού του πολέμου: Η Ατομική Βόμβα. Με το τέλος του πολέμου άρχισε ο Ψυχρός Πόλεμος εξαιτίας της γιγάντωσης της Σοβιετικής Ένωσης, ενώ η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία, παρ'ότι νικήτριες, έχασαν το μεγαλύτερο μέρος των αποικιών τους. Τέλος, από τον πόλεμο αυτό αναδείχτηκαν ως υπερδυνάμεις οι Η.Π.Α. και η Σοβιετική Ένωση. Πηγή: Wikipedia
1946-1949: Ο Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος είναι μια ένοπλη σύγκρουση που έγινε στην Ελλάδα μεταξύ του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας που αποτελούνταν από κομμουνιστές, και του Ελληνικού Στρατού που ήταν υπό τον έλεγχο της κεντροδεξιάς κυβέρνησης των Αθηνών. Επίσημα διήρκεσε από τον Μάρτιο του 1946 εώς τον Οκτώβριο του 1949 και είχε ως αποτέλεσμα την ήττα των κομμουνιστών. Θεωρείται διεθνώς ως η πρώτη πράξη του ψυχρού πόλεμου. Πηγή:Wikipedia
1955: "Σεπτεμβριανά" ονομάστηκαν τα γεγονότα της 6ης Σεπτεμβρίου 1955, όπου τουρκικός όχλος προκάλεσε βίαια επεισόδια κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης λεηλατώντας και πυρπολώντας ελληνικά καταστήματα, σπίτια, σχολεία και εκκλησίες. Αφορμή έδωσε μια βομβιστική επίθεση στο πατρικό σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ στην Θεσσαλονίκη, που αποδείχτηκε στην συνέχεια ότι ήταν σκηνοθετημένη από την τουρκική κυβέρνηση. Τα "Σεπτεμβριανά" σηματοδότησαν την αρχή ενός ξεριζωμού για τον Ελληνισμό της Πόλης, παρόμοιο με αυτόν των Ελλήνων της Μικράς Ασίας το 1922. Πηγή:Wikipedia
1967-1974: Η Χούντα των Συνταγματαρχών, ή Δικτατορία των Συνταγματαρχών, ή απλά Χούντα αναφέρεται στην περίοδο πολιτεύματος δικτατορίας στην Ελλάδα που ακολούθησε το πραξικόπημα των Συνταγματαρχών στις 21 Απριλίου 1967. Πηγή:Wikipedia
1974: Πραξικόπημα και Τουρκική εισβολή (1974) Τον Ιούλιο του 1974 οργανώθηκε από τη Χούντα των Συνταγματαρχών, επικεφαλής της οποίας ήταν πλέον μετά την ανατροπή του Παπαδόπουλου ο Δημήτριος Ιωαννίδης, και τους συνεργάτες της στην Κύπρο πραξικόπημα με στόχο την ανατροπή του Μακαρίου και την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Το σχέδιο ήταν να ανατραπεί ο Μακάριος και την Προεδρία να αναλάβει με τη δύναμη των όπλων ο Νίκος Σαμψών, ακραιφνής εθνικιστής Κύπριος πολιτικός, παλαιός μαχητής της ΕΟΚΑ και της ΕΟΚΑ Β'. Στις 15 Ιουλίου ελληνικές στρατιωτικές μονάδες άρχισαν να βάλλουν κατά του προεδρικού μεγάρου στη Λευκωσία, όπου βρισκόταν ο Μακάριος, με σκοπό να τον σκοτώσουν... Πηγή:Wikipedia
1999: Χρηματιστηριακό κραχ του 1999 Η ιστορία του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών σημαδεύτηκε από το κραχ τού 99 (ή γεγονότα του 99) στα οποία ενεπλάκη μεγάλο μέρος των Ελλήνων. Έχει εκτιμηθεί ότι περίπου εκατό δισεκατομμύρια ευρώ άλλαξαν χέρια μεγάλο μέρος από τα οποία έχασαν οι λεγόμενοι μικροεπενδυτές. (Και αυτό πόλεμος ήταν) Πηγή:Wikipedia
Στρατιωτικά πραξικοπήματα στην Ελλάδα, κατά τη νεώτερη ιστορία της, έχουν γίνει:
Το 1831, ανταρσία Ναυτικού κατα του Καποδίστρια, Πυρπόληση ναυστάθμου Πόρου.
Το 1831(β), Μετά θάνατο του Καποδίστρια ένοπλα σώματα επαναστατών απειλούν να εισβάλουν στο Ναύπλιο και να καθαιρέσουν τον νέο Κυβερνήτη Αυγουστίνο Καποδίστρια ο οποίος και παραιτείται. Η Γερουσία δραπετεύει στο Άστρος.
Το 1862, στρατιωτική εξέγερση εναντίον του Όθωνα, με αποτέλεσμα τη φυγή του και την αντικατάστασή του το 1864 από τον Γεώργιο Α'.
Το 1909 (Αύγουστος), από το κίνημα του Στρατιωτικού Συνδέσμου στο Γουδί, κατά της κυβέρνησης του Δημήτριου Ράλλη, με απότέλεσμα την έλευση του Βενιζέλου.
Το 1922, από τους Νικόλαο Πλαστήρα, Στυλιανό Γονατά και Δ. Φωκά.
Το 1923, αποτυχημένο κίνημα από τους Γαργαλίδη, Λεοναρδόπουλο
Το 1925 (26 Ιουνίου), ανάληψη της εξουσίας από τον Θεόδωρο Πάγκαλο.
Το 1926 (22 Αυγούστου), ανατροπή του Πάγκαλου με κίνημα του Γεωργίου Κονδύλη.
Το 1933 (5 Μαρτίου), από τον Νικόλαο Πλαστήρα, αποτυχημένο.
Το 1935 (1 Μαρτίου), από τον Νικόλαο Πλαστήρα, αποτυχημένο.
Το 1935β (10 Οκτωβρίου), από τους Παπάγο, Ρέππα και Οικονόμου που έφερε στην εξουσία τον Κονδύλη.
Το 1936 (4 Αυγούστου), κήρυξη δικτατορίας από τον πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά
Το 1967 (21 Απριλίου), από τη Χούντα των Συνταγματαρχών υπό τον Γεώργιο Παπαδόπουλο.
Το 1967β, (13 Δεκεμβρίου), κίνημα Βασιλέως Κωνσταντίνου Β'
Το 1973 Ανταρσία του Ναυτικού (Α/Τ Βέλος).
Το 1973β (17 Νοεμβρίου), Στρατιωτική καταστολή της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.
Το 1973γ (25 Νοεμβρίου), κίνημα από τον Δημήτριο Ιωαννίδη, ανατροπή του Γεώργιου Παπαδόπουλου.
Πηγή:Wikipedia
Τα παραπάνω είναι μόνο μερικά από τα σημαντικότερα γεγονότα που συνέβησαν καθώς δεν κάνω καμία αναφορά σε γεγονότα άλλα από της πολιτικής όπως κοινωνικά, περιβαλλοντολογικά κλπ. Παρατηρώντας λοιπόν τις ημερομηνίες μπορεί να δει κανείς πως από το 1900 και μετά και σχεδόν κάθε δεκαετία συνέβει ένα μεγάλο γεγονός το οποίο αναστάτωνε το Ελληνικό κράτος και το σημάδευε για αρκετά χρόνια μετά.
Μέσα από αυτή τη πορεία, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως η πραγματική αναβίωση του κράτους μας άρχισε με τη μεαταπολίτευση. Τουλάχιστον σ’αυτό το διάστημα των 30+ ετών η χώρα μας δεν ενεπλάκει ενεργά σε κανένα πόλεμο. Πότε λοιπόν πρόλαβε αυτός ο τόπος να ηρεμήσει και να ισορροπήσει; Και με ποιο τρόπο τελικά αυτή η χώρα θα μπορούσε να ξεπεράσει τη μιζέρια της, τις καταστροφές της, να ορθοποδήσει και να προοδεύσει σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα; Εκτός κι αν κάποιοι πιστεύουν πραγματικά ότι είμαστε απόγονοι του δεδεκάθεου ή των εξωγήινων και έχουμε ιδιαίτερες ικανότητες.
Προσπαθείστε τώρα να αναλογιστείτε τι ήταν η Ελλάδα σε σχέση με τις προηγμένες χώρες της δύσης τότε και που βρίσκεται σήμερα. Μια χώρα βοσκών, ψαράδων και οικοδόμων κατάφερε μέσα σε μια τριακονταετία να γίνει μια χώρα σχετικά προηγμένη. Μια χώρα της οποίας οι κάτοικοι ζουν ίσως φτωχά αλλά με αξιοπρέπεια, δεν πεθαίνουν στους δρόμους, έχουν δουλειά και που δέχονται να φιλοξενήσουν μετανάστες. Για σκεφτείτε ότι πριν από 40-50 χρόνια οι ζητιάνοι ήταν οι Έλληνες μετανάστες! Γίναμε μια χώρα που όπως αποδείχθηκε είχε ψωμί για τις πολυεθνικές οι οποίες μας αρέσει δεν μας αρέσει, ανεβάζουν το βιοτικό επίπεδο. Μην ξεχνάμε επίσης πως μια φούχτα των 8,5 εκατομμυρίων ανθρώπων τη δεκαετία του 60 και που μόλις και μετά βίας φτάνει τα 11 εκατομμύρια σήμερα, κατάφερε να εκμεταλλευτεί την όποια παραγωγική δυναμικότητα είχε, να εισαχθεί στην ΕΟΚ, να εναρμονιστεί με τις Ευρωπαϊκές προδιαγραφές, να μπει στην ΟΝΕ και να έχει ισότιμο λόγο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Είναι γεγονός πως τα γονίδια της Ελληνικής φυλής χαρακτηρίζονται από μια διαφορετικότητα. Είμαστε λαός πονηρός και ωχαδερφιστές. Έχουμε κουσούρια που δύσκολα θα αποβάλλουμε αλλά αν, λέω αν, λειτουργούσαμε χωρίς αυτά τα χαρακτηριστικά μήπως θα είχαμε επιτύχει και περισσότερα; Είναι πιθανό.
Σε καμία των περιπτώσεων δεν ισχυρίζομαι πως ζούμε σε παράδεισο. Ίσα ίσα που τα καθημερινά κοινωνικά προβλήματα είναι μεγάλα και προς το παρών άλυτα. Η υγεία, και η παιδεία είναι τρανά παραδείγματα. Αλλά από την άλλη θεωρώ πως αυτά τα προβλήματα είναι και οι στόχοι μας για το μέλλον. Σε καμία περίπτωση δεν αποδέχομαι σαν εκπροσώπους μου τους κυρίους Καρμανλή και Παπανδρέου όταν τους βλέπω να αντιμετωπίζονται σαν παιδάκια της τρίτης δημοτικού. Δεν μπορώ να δεχθώ τις κατηγορίες που εξαπολύουν ο ένας στον άλλον μιλώντας πάντα για το παρελθόν χωρίς παραιτέρω ενέργειες γι’αυτές. Απλά βάζοντας τελεία. Είναι σαν τους διάνους που φουσκώνουν και ανοίγουν τις ουρές τους ώστε να εντυπωσιάσουν με τη χρωματική τους πανδαισία τα θηλυκά.
29η πιο ακριβή πόλη στο κόσμο είναι η Αθήνα. Πέρυσι βρισκόταν στη 59η θέση. 668 ευρώ είναι ο βασικός μισθός στην Ελλάδα. Την ίδια στιγμή στις ΗΠΑ είναι 676 ευρώ, στη Βουλγαρία 92 και στο Λουξεμβούργο 1.570 ευρώ. Αλήθεια πως επιβιώνουμε; Φαίνεται πως σε ατομικό επίπεδο έχουμε βρει το τρόπο.
Θυμάται κανείς τα δελτία ειδήσεων του χειμώνα (κάθε χειμώνα); Πλημμύρες στις ΗΠΑ, αποκλεισμοί λόγο χιονιά στη Γερμανία, στη Γαλλία κλπ. Πως γίνεται τόσο προηγμένες χώρες να είναι απροετοίμαστες κάθε χρόνο στα φυσικά φαινόμενα και εμείς εδώ οι μίζεροι να έχουμε την απαίτηση να τους ξεπεράσουμε; Αλλά εδώ στην Ελλάδα έχουμε και την υπερβολή στα γονίδιά μας. Θέλουμε να είμαστε πρώτοι στους πρώτους χωρίς αντίκρυσμα. Αν προσπαθήσουμε να αναπαραστήσουμε με μαθηματική λογική τη δυναμικότητά μας σε όποιο επίπεδο, βάζοντας κάτω το χρόνο της εξέλιξης μας, τον αριθμό του πληθυσμού μας καθώς και το σημείο του χρόνου μαζί με το τρέχον επίπεδο του πολιτισμού μας ή μάλλον του βιοτικού μας επιπέδου και το συγκρίνουμε με αντίστοιχα στοιχεία άλλων χωρών τι συμπέρασμα θα βγάζαμε; Αν κανείς αναγνώστης μπορεί να τα τοποθετήσει σε μια μαθηματική εξίσωση, τον ευχαριστώ πολύ.
Ανακεφαλαιώνω λοιπόν λέγοντας πως αυτός ο τόπος και οι άνθρωποί του αξίζουν περισσότερα γιατί απέδειξαν πως όχι μόνο ξέρουν να επιβιώνουν αλλά γιατί πάντα σε συγκρίσιμα μέτρα, έχουν ξεπεράσει λαούς και χώρες που παραδοσιακά θεωρούνται προηγμένες.
Ίσως μέσα από το κείμενο αυτό να χαρακτηριστώ μετριοπαθής, λαϊκιστής ίσως από κάποιους και εθνικιστής. Λυπάμαι που η 'πένα' μου δεν είναι δυνατή σαν κάποιων άλλων blogger και ίσως τελικά να μην καταφέρνω να περάσω όπως πραγματικά θα ήθελα τις σκέψεις μου, θα απαντήσω όμως πως αυτά που περιγράφω είναι γεγονότα, μια πραγματικότητα που κανένας και με κανένα τρόπο δεν μπορεί να αμφισβητήσει, ούτε και να ερμηνεύσει διαφορετικά. Γι’αυτό ας είμαστε λίγο πιο προσεκτικοί στα συμπεράσματα που εξάγουμε. Ας προσπαθήσουμε να έχουμε το μυαλό μας καθαρό. Σαν λαός έχουμε υποχρέωση στον εαυτό μας να αποκτήσουμε αυτοσεβασμό. Αλλά βέβαια αυτό δεν θα γίνει ποτέ αν δεν τον αποκτήσουμε εμείς οι ίδιοι.